બાજરી એ અનાજ છે જે વર્ષોથી ગુજરાતના ગ્રામજનો ખાઈ રહ્યા છે. તે શિયાળો, ઉનાળો અને ચોમાસામાં ત્રણ ઋતુઓમાં ખવાય છે. પહેલા વડીલો દરરોજ ફક્ત બાજરીની રોટલીનું સેવન કરતા હતા. જો કે, આજના શહેરી વિસ્તારોમાં બાજરીનો વપરાશ નજીવો છે. જ્યારે ગ્રામજનો પણ ઘઉંની રોટલી તરફ વળ્યા છે. આ લેખમાં આપણે બાજરી ખાવાના ફાયદાઓ વિશે વાત કરીશું.
અન્ય અનાજની વચ્ચે બાજરી એ સૌથી પોષક અને શક્તિશાળી અનાજ છે. જે ભારતમાં હરિયાણા, રાજસ્થાન અને ગુજરાતના કેટલાક વિસ્તારોમાં ઉગાડવામાં આવે છે અને ગામલોકો તેના રોટલા વધારે ખાય છે. બાજરીમાં શરીરમાં આવશ્યક પોષક તત્વો સરળતાથી મળી રહે છે.
બાજરી એ આપણા દેશનો સૌથી પ્રાચીન ખોરાક છે. જે શરીર માટે ખૂબ ફાયદાકારક છે. ખાવામાં બાજરી જેટલી સ્વાદિષ્ટ છે તે શરીર માટે વધુ ફાયદાકારક અને સ્વાસ્થ્યવર્ધક છે. બાજરીમાં ઘઉં કરતા વધારે શક્તિ હોય છે, જે શરીરને વધુ શક્તિ આપે છે.
જે લોકો સખત મહેનત કરે છે અને કૃષિ કાર્યમાં જોડાય છે, તેઓએ પોતાની શક્તિ જાળવવા બાજરીનું સેવન કરવું જોઈએ. બાજરીનો રોટલો અને ગાયનું ઘી ખાવાથી શરીરને અનેક પોષક તત્વો મળે છે અને તે ખૂબ જ સારો ખોરાક છે. જે ફક્ત શરીરને મજબૂત બનાવે છે એવું નથી પરંતુ શક્તિ પણ વધારે છે.
બાજરી એક જઠરાગ્નિ ઉદ્દીપક છે. જેમના પેટમા જઠરાગ્નિ ઓછી છે તેના માટે બાજરી મદદરૂપ છે. પાચન શક્તિ નબળી હોય તેવા લોકો માટે બાજરી ફાયદાકારક છે. બાજરી ભૂખમાં વધારો પણ કરે છે અને પાચન પણ સુધારે છે.
જે લોકો મેદસ્વી, ખૂબ વજનવાળા છે, બાજરી ખાવાનું તેમના માટે ફાયદાકારક છે. વજન ઘટાડવા માટે બાજરી ઉપયોગી છે. જે લોકો બાજરીનું સેવન કરે છે તેનું વજન ઓછું થાય છે. બાજરીના દાણા, બાજરીની રોટલી અને તેનો રાબ ખૂબ ઉપયોગી છે. બાજરી ખાવાથી પેટ ભરાઈ જાય છે, જેનાથી ભૂખ ઓછી થાય છે. જે વજન ઘટાડવા માટે ઉપયોગી છે.
બાજરીમાં કેલ્શિયમની ભરપુર માત્રા હોય છે જે આપણા હાડકાઓને મજબૂત રાખે છે. બાળકો અને વૃદ્ધોને ઓસ્ટીયોપોરોસિસથી મજબૂત બનાવે છે. તેથી, કેલ્શિયમની ઉણપવાળા લોકોએ તેમના આહારમાં બાજરીનું સેવન કરવું જોઈએ.
બાજરીમાં ફાઈબર વધારે હોય છે, તેથી તે પાચનની સુવિધા માટે પણ ઉપયોગી છે. ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે પણ બાજરી ઉપયોગી છે. ડાયાબિટીઝ હોય તેવા લોકો માટે ઘઉં અને ચોખાની વાનગીઓ ખાવી નુકસાનકારક છે. આવા લોકો માટે બાજરી જરૂરી છે. બાજરી ડાયાબિટીઝમાં સુગરને નિયંત્રણમાં રાખે છે.
બાજરી મનને શાંત કરવા માટે જાણીતી છે. બાજરી ઉદાસી, માનસિક તાણ, અનિદ્રા જેવી બધી સમસ્યાઓ દૂર કરે છે. ગામમાં મોટે ભાગે બાજરીનો રોટલો અને ગાયનું દૂધ અથવા ભેંસનું દૂધ સાંજના ભોજનમાં પીવામાં આવે છે અને ડાબી બાજુ સૂવાથી સારી ઉંઘ આવે છે અને મનુષ્યનું મન શાંત થાય છે.
ઘણા લોકોને માથાનો દુખાવો થાય છે. આવી સ્થિતિમાં જો તનાવ અને થાકને કારણે માથાનો દુખાવો થાય છે, તો પછી બાજરીની થેલી બનાવીને તેનો શેક લેવાથી માથાના દુખાવામાં રાહત મળે છે.
જો ખાવા-પીવામાં અસંતુલનને લીધે પેટમાં અસ્વસ્થ થવાની સમસ્યા હોય તો બાજરીનો ઉપયોગ કરવાથી ઝડપી રાહત મળે છે. બાજરો શેક્યા પછી એક થેલી બનાવો અને તેને પેટ પર લગાવો, તેનાથી પેટના દુખાવામાં ઝડપથી રાહત મળે છે. જે લોકોને પેટની સમસ્યા હોય છે, બાજરીનું સેવનથી ધીમે ધીમે તે દૂર થાય છે.
જો ઘણા લોકોને અતિસાર રોકાઈ રહ્યો નથી, તો પછી બાજરીનું સેવન કરવાથી ઝાડા અને અપચોથી ઝડપથી રાહત મળે છે. 200 ગ્રામ દહીંમાં 35 ગ્રામ સાકર મિક્ષ કરીને તેને બાજરીના રોટલામાં ઘી સાથે ખાવાથી વાઈમાં ફાયદો થાય છે.
20 ગ્રામ દેશી ગોળ અને 2 ગ્રામ આકાશવલ્લીની પેસ્ટને 5 ગ્રામ બાજરીના પાવડરમાં મેળવીને 3 ગોળીઓ બનાવો, દરરોજ એક ગોળી ખાવાથી અથવા બીલીના પાંદડા અથવા કોઈ વસ્તુમાં લપેટી લગાવવાથી સ્નાયુઓના રોગોમાં રાહત મળે છે.
બાજરીમાં એન્ટીઓકિસડન્ટો, સેલેનિયમ, વિટામિન સી, વિટામિન ઇ હોય છે જે ત્વચાને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે. એન્ટીઓકિસડન્ટો ત્વચાને ફ્રી રેડિકલ્સથી સુરક્ષિત કરે છે. મુક્ત રેડિકલ ત્વચાને નુકસાન પહોંચાડે છે. વિટામિન સી સૂર્યની હાનિકારક કિરણોથી ત્વચાને સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરે છે.
હિંગ, ગોળ અથવા કેળાને બાજરા સાથે મેળવી લેવાથી ઓડકાર બંધ થાય છે. બાજરીના લોટમાં પીસેલું આદુ અને સિંધવ નાંખીને માલિશ કરવાથી પરસેવો બંધ થાય છે.
પાચક તંત્રને સ્વસ્થ રાખવામાં બાજરો મદદ કરે છે. ગેસ, કબજિયાત, ઉલટી અને ઝાડાથી પીડિત લોકોએ નિયમિતપણે બાજરાની રોટલીનું સેવન કરવું જોઈએ. બાજરો એ પેટના દુખાવા માટેનો ઉપચાર છે, આ માટે બાજરીની થેલી બનાવીને તેને શેક કરો. આને કારણે પેટની પીડા સહિત અન્ય કેટલીક સમસ્યાઓમાં દૂર થઈ જાય છે.
બાજરી સંધિવા માટે પણ ઉપયોગી છે. બાજરીની તાસીર ગરમ છે. જો તમને સાંધાનો દુખાવો, ઘૂંટણની પીડા, કમરનો દુ: ખાવો વગેરેથી પરેશાન થાય છે, તો તમારે બાજરીથી બનેલા પૌષ્ટિક આહારનું નિયમિત સેવન કરવું જોઈએ.
બાજરીમાં કેન્સર સામે લડવાના ગુણધર્મો સમૃદ્ધ છે. તે શરીરમાં કેન્સરના કોષોને ફેલાવતા અટકાવી શકે છે. તેના સેવનને કારણે ભયંકર રોગોથી બચી શકાય છે. કેન્સરનાં દર્દીઓ માટે બાજરીનું સેવન ફાયદાકારક છે. બાજરીમાં આયર્ન હોય છે, જેના કારણે શરીરમાં આયર્નની કમી હોતી નથી. બાજરી શરીરમાં ઝડપથી હિમોગ્લોબિન ઉત્પન્ન કરે છે અને શરીરમાં પ્લેટલેટ સામાન્ય રાખે છે. તેથી, બાજરીના સેવનને લીધે, એનિમિયા થતો નથી અને લોહીની રચના થાય છે.
તેથી, બાજરીનું નિયમિત સેવન કરવું જોઈએ કારણ કે તે આપણા શરીર માટે ખૂબ ઉપયોગી છે. ઉપરોક્ત બધી સમસ્યાઓમાં આ બાજરીનું સેવન ખૂબ ઉપયોગી છે. તે શરીરને શક્તિ આપવા સાથે અનેક સમસ્યાઓનો ઇલાજ કરવામાં મદદ કરે છે. અમે આશા રાખીએ છીએ કે આ બાજરી વિશેની માહિતી તમારા માટે ખૂબ ઉપયોગી થશે અને તમે બાજરીનું સેવન કરીને સ્વસ્થ રહી શકો છો.
